Byggjum grænni framtíð​

Vegvísir að vistvænni mannvirkjagerð 2030​

Vegvísir að vistvænni mannvirkjagerð 2030

I. hluti (18 bls)

Losun
Lestu þennan hluta til að vita meira um kolefnislosun íslenskra bygginga.

II. hluti (102 bls)

Markmið og aðgerðir
Lestu þennan hluta til að vita meira um markmið um vistvænni mannvirkjagerð og aðgerðirnar svo þau markmið náist.

III. hluti (9 bls)

Samantekt: Losun, markmið og aðgerðir 
Byrjaðu hér!
Lestu þennan hluta til að fá yfirsýn yfir losunina, markmiðin og aðgerðirnar í I. og II. hluta.

Vegvísir að vistvænni mannvirkjagerð 2030

Byggjum grænni framtíð er samstarfsverkefni stjórnvalda og hagaðila byggingariðnaðarins um vistvænni mannvirkjagerð en það á meðal annars rætur sínar að rekja til aðgerðar C.3 í aðgerðaáætlun stjórnvalda í loftslagsmálum.

Fyrsti fasi verkefnisins, unninn frá september 2020 til maí 2022, fólst í að meta árlega losun mannvirkjageirans, setja markmið um að draga úr þeirri losun til ársins 2030 og skilgreina aðgerðir til að ná þeim markmiðum. Niðurstöður þeirrar vinnu eru birtar í Vegvísi að vistvænni mannvirkjagerð 2030, sem skiptist í þrjá útgáfuhluta:

·    Vegvísir að vistvænni mannvirkjagerð 2030. I. hluti: Mat á kolefnislosun frá íslenskum byggingariðnaði (útg. í febrúar 2022)

·    Vegvísir að vistvænni mannvirkjagerð 2030. II. hluti: Markmið og aðgerðaáætlun (útg. í júní 2022)

·    Vegvísir að vistvænni mannvirkjagerð 2030. III. hluti: Samantekt: Losun, markmið og aðgerðir (útg. í júní 2022)

 

Tillögur að aðgerðum til að minnka losun og umhverfisáhrif byggingariðnaðarins hafa verið lagðar fram í sex efnisflokkum en sjá má lykilatriði úr aðgerðum hvers flokks hér fyrir neðan. Betri yfirsýn yfir aðgerðirnar má nálgast í III. hluta vegvísisins, en dýpri umfjöllun um hverja og eina aðgerð má finna í aðgerðaáætluninni sem er sett fram í II. hluta vegvísisins. 

Eftir útgáfu allra þriggja hlutanna af Vegvísi að vistvænni mannvirkjagerð 2030 hófst næsti fasi samstarfsverkefnisins; að innleiða aðgerðir samkvæmt aðgerðaáætluninni. Aðgerðirnar eru 74 talsins, en við útgáfu vegvísisins í júní 2022 voru 23 þegar komnar á framkvæmdastig. 

Hver og einn aðili innan virðiskeðjunnar getur og þarf einnig að taka þátt svo markmiðum um vistvænni mannvirkjagerð 2030 verði náð. Í aðgerðaáætluninni í II. hluta vegvísisins má finna dæmi um slíkar aðgeðrir innan hvers flokks fyrir einstaka hópa hagaðila.

Miðað er við að losun mannvirkjageirans verði metin á ný fyrir lok ársins 2024 og að markmið og aðgerðaáæltlunin verði í framhaldinu endurskoðuð í samræmi við reynslu og nýjar upplýsingar varðandi vistvæna mannvirkjagerð. 


1. Byggingarefni

Markmið og vistvænar aðgerðir:

Endurskoðun á steypukafla byggingarreglugerðar - Vistvænni steypa - Íslenskt timbur og byggingarefni úr öðrum lífrænum efnivið - Gagnabanki með umhverfisupplýsingum byggingarefna - Rétt geymsla og meðhöndlun byggingarvara

2. Framkvæmdasvæði

Markmið og vistvænar aðgerðir:

Samsetning vinnuvélaflotans - Íslenskt vetni og rafeldsneyti fyrir vinnuvélar - Innviðir fyrir vistvæna orku tryggðir á framkvæmdasvæðum - Fyrsta framkvæmdasvæðið án losunar

3. Notkun

Markmið og vistvænar aðgerðir:

Samræmdir orkuútreikningar - Orkueinkunnir bygginga - Rannsóknir á orkunýtingu eldri bygginga - Loftþéttleikapróf - Samræmdir varma- og rakaflæðisútreikningar - Krafa um orkunýtni - Stefna um vistvænt viðhald opinberra bygginga - Viðhaldssaga í Handbók hússins

4. Lok líftíma

Markmið og vistvænar aðgerðir:

5. Skipulag og hönnun

Markmið og vistvænar aðgerðir:
5.1. Lífsferilsgreiningar

Losun framkvæmda Vegagerðarinnar metin - Samræmd aðferðafræði við gerð lífsferilsgreininga bygginga - Skilyrði um gerð lífsferilsgreininga - Grunnviðmið fyrir kolefnisspor ólíkra mannvirkja - Skilgreining á kolefnishlutlausri byggingu á Íslandi

5.2. Umhverfisvottanir

Umhverfislegur og fjárhagslegur ávinningur af umhverfisvottunum - Leiðbeiningar um Svansvottunarviðmið - Umhverfisvottaðar byggingar í Mannvirkjaskrá - Vottunarkerfi aðlagað að íslenskum aðstæðum

5.3. Skipulag og hönnun

Leiðbeiningar um 20 mínútna bæi og hverfi - Endurskoðuð landsskipulagsstefna 2015-2026 - Skipulagslöggjöf rýnd m.t.t. loftslagsmála - Leiðbeiningar um loftslagsmiðað skipulag

6. Hvatar til umskipta

Aðgerðir:

Grænir opinberir hvatar fyrir vistvænni mannvirkjagerð - Grænt húsnæði framtíðarinnar - Umhverfisvænar kröfur og forsendur í útboðum - Framboð á grænum lánum - Askur mannvirkjarannsóknarsjóður - Græna skóflan; hvatningarverðlaun fyrir vistvæna mannvirkjagerð - Átaksverkefni um vistvæn skref innan byggingariðnaðarins

Fréttir

5.3.9 Aðlögunaráætlun: Hönnun fyrir aðlögun að loftslagsbreytingum

Aðgerðin miðar að því að útbúa leiðbeiningar fyrir aðlögun mannvirkja að loftslagsbreytingum með áherslu á hönnun sem tekur mið af náttúruvá, endurnýtingu og náttúruvænum lausnum. Þetta felur í sér kortlagningu helstu áhættuþátta. Þróun lausna byggðum á náttúrumiðuðum nálgunum, með áherslu á líffræðilega fjölbreytni og endurnýtingu. Hagnýtar aðferðir fyrir skipulag og hönnun bygginga og innviða.

Markmið: Tryggja að byggingar og innviðir séu hannaðir með tilliti til loftslagsbreytinga, með áherslu á áhættuminnkun og langtíma sjálfbærni. Stuðla að hagnýtri þekkingu með skýrum leiðbeiningum sem nýtast hagaðilum í mannvirkjagerð.

Ábyrgð: HMS, URN, Sambandið

Tími: 2025-2028

Nánar »

6.11. Íslensk vottun á kolefnishlutlausum mannvirkjum

Aðgerðin miðar að því að móta og innleiða vottunarkerfi fyrir kolefnishlutlaus mannvirki, sem er sérsniðið að íslenskum aðstæðum. Vottunin mun byggja á skilgreiningu á kolefnishlutleysi mannvirkja úr aðgerð 5.1.7. Markmiðið er að auðvelda og hvetja til byggingar kolefnishlutlausra mannvirkja með hagrænum hvötum, vistvænum innkaupum, og aðgengilegu umsóknar- og vottunarferli. Vottunin styðst við fyrirmyndir frá nágrannalöndum þar sem allir geta sótt um vottun.

Markmið: Hvetja til kolefnishlutlausrar byggingar með því að bjóða upp á skýrt og aðgengilegt vottunarferli fyrir alla sem vilja sækja um vottun vegna áforma um byggingu kolefnishlutlauss mannvirkis.

Ábyrgð: Grænni byggð

Tími: 2025-2028

Nánar »

5.3.8. Nýting og viðhald fermetra

Lýsing á aðgerð: Aðgerðin miðar að því að útbúa leiðbeiningar fyrir aðlögun mannvirkja að loftslagsbreytingum með áherslu á hönnun sem tekur mið af náttúruvá, endurnýtingu og náttúruvænum lausnum. Þetta felur í sér kortlagningu helstu áhættuþátta. Þróun lausna byggðum á náttúrumiðuðum nálgunum, með áherslu á líffræðilega fjölbreytni og endurnýtingu. Hagnýtar aðferðir fyrir skipulag og hönnun bygginga og innviða.

Markmið: Tryggja að byggingar og innviðir séu hannaðir með tilliti til loftslagsbreytinga, með áherslu á áhættuminnkun og langtíma sjálfbærni. Stuðla að hagnýtri þekkingu með skýrum leiðbeiningum sem nýtast hagaðilum í mannvirkjagerð.

Ábyrgð: HMS, URN, Sambandið

Tími: 2025-2028

Nánar »

5.3.7 Líffræðilegur fjölbreytileiki í hinu byggða umhverfi

Aðgerðin miðar að því að auka skilning á mikilvægi líffræðilegs fjölbreytileika í hinu byggða umhverfi. Í því felst fræðsla um hvernig kolefni er bundið, hvernig ýtt er undir líffræðilegan fjölbreytileika og hvernig vistkerfi geta stutt umhverfið. Mikil áhersla er lögð á vistkerfi sem styðja við umhverfið, mótvægisaðgerðir gegn röskun og endurheimt raskaðs lands. Auk þess verður fjallað um ofanvatnslausnir sem hluta af vistvænni uppbyggingu og sett skýr viðmið og leiðbeiningar um hlutfall náttúrulegrar jarðvegsþekju, plöntuvistkerfa og vistkerfislausna í byggingarframkvæmdum.

Einnig verður hugað að hlutverki sveitarfélaga í þessu samhengi, með áherslu á umbætur sem auka getu þeirra til eftirlits með landnotkun, verndun og endurheimt vistkerfa. Þannig verður skoðað hvernig þessar aðgerðir og leiðbeiningar geta stutt sveitarfélög við að framfylgja markmiðum um líffræðilegan fjölbreytileika í byggðum.

Markmið: Að stuðla að mælanlegum auknum líffræðilegum fjölbreytileika í byggðu umhverfi og draga úr heildarlosun gróðurhúsalofttegunda með markvissum, framkvæmalegum aðgerðum. Lögð verður áhersla á tengsl fræðslu, leiðbeininga og hagnýtra viðmiða við aðgerðir sem styðja við þetta markmið.

Ábyrgð: UOS, URN, Sambandið, HMS

Tími: 2025-2028

Nánar »

5.2.9 Fræðsla og hvatar fyrir Umhverfisvottaðar endurbætur

Þróa og bjóða upp á fræðslu og námskeið um umhverfisvottaðar endurbætur fyrir einstaklinga og fyrirtæki í byggingargeiranum. Þessi aðgerð mun einnig fela í sér gerð almennra leiðbeininga um endurbætur og viðhald, með áherslu á sjálfbærar aðferðir og vottunarkerfi. Jafnframt verða hvatar til endurbóta skoðaðir og þróaðir til að hvetja til vistvænna lausna í endurbótaverkefnum.

Markmið: Að auka þekkingu á umhverfisvottuðum endurbótum. Aðgerðin mun stuðla að því að gera sjálfbærar endurbætur að raunhæfum valkosti fyrir almenning og fagfólk, auk þess að hvetja til nýsköpunar og vottunar í endurbótaverkefnum.

Ábyrgð: UOS, HMS

Tími: 2025

Nánar »

5.1.15 Nýting stafrænna lausna til að auka sjálfbærni í byggingariðnaði

Að nýta stafrænar lausnir, svo sem BIM (Building Information Modeling), hugbúnað fyrir lífsferilsgreiningar (LCA) og verkfæri til umhverfisáhrifagreiningar, til að bæta sjálfbærni í byggingargeiranum. Með því að nýta stafrænar lausnir er unnið að því að einfalda ferli tengd lífsferilsgreiningum, auka nákvæmni gagna og draga úr losun. Aðgerðin miðar einnig að því að tryggja samhæfingu á milli Norðurlanda í gagnasöfnun og notkun stafrænnar tækni.

Markmið: Að styðja við og nýta tæknilausnir til að bæta gagnasöfnun, greiningu og stjórnun í byggingariðnaði.

Ábyrgð: HMS, BIM Ísland

Tími: 2025-2028

Nánar »

Póstlisti

Ég vil gjarnan fá tölvupóst með upplýsingum um vinnustofur og aðrar helstu vörður verkefnisins

Tengiliður og verkefnastjóri

Þau sem eru áhugasöm um verkefnið eru vinsamlegast beðin um að hafa samband við Elínu Þórólfsdóttur, teymisstjóra á sviði mannvirkja og sjálfbærni hjá HMS og verkefnastjóra samstarfsverkefnisins Byggjum grænni framtíð