4.7. Koma á skýrri kröfu um skil á rauntölum um magn úrgangs og virkja eftirfylgni

Í samstarfi við Umhverfisstofnun og viðeigandi hagaðila, útfæra verkferla þannig að skráningar á úrgangi sem fellur til við mannvirkjaframkvæmdir verði samræmdar, rafrænar og einungis þurfi að skila á einn stað. Samræma þarf söfnun upplýsinga svo að þær stangist ekki á. Byggingarverktakar ættu að geta nálgast þessar upplýsingar með auðveldum hætti hjá þeim fyrirtækjum sem annast meðhöndlun á úrgangi þeirra. Styðjast við fyrirmyndir frá Norðurlöndum.
Hægt væri að ganga lengra og tengja við kerfið tölur um losun gróðurhúsalofttegunda og kostnað þannig að þau sem fylla út skjalið rafrænt fái upplýsingar um þessa þætti.

Markmið: Að magn, uppruni og örlög alls byggingarúrgangs á Íslandi verði þekkt árið 2030.

Ábyrgð: Innviðaráðuneyti, HMS.

Tími: 2023-2024.

4.6. Skrá í Mannvirkjaskrá þær byggingar sem hafa fengið leyfi til niðurrifs

Í uppbyggingu Mannvirkjaskrár HMS verður gert ráð fyrir því að skráð verði sérstaklega þegar leyfi hefur verið gefið til niðurrifs byggingar.

Markmið: Að fá yfirsýn yfir hvaða byggingar hafa fengið leyfi til niðurrifs og hvenær, svo hönnuðir, byggingaraðilar o.fl. fái betra tækifæri til að kanna hvar, hvenær og hvers konar byggingarefni mun falla til við niðurrif til mögulegrar notkunar í önnur verkefni.

Ábyrgð: HMS.

Tími: 2022-2023.

4.5. Bæta við kröfu í byggingarreglugerð um að greinargerð hönnuða innihaldi upplýsingar um hámarksnýtingu byggingarefna

Breytingar verði gerðar á 4.5.3 gr. í byggingarreglugerð, varðandi greinargerð hönnuða, þ.e. bætt verði við lið (j) um hámarksnýtingu byggingarefna. Samkvæmt þeim lið verði fjallað um hvernig hönnun taki mið af hámarksnýtingu byggingarefna, lágmarksrýrnun efna, endurvinnslu eða aðra endurnýtingu efna, magntöku byggingarefna, lágmörkun byggingarúrgangs og niðurrifi. Um leið verði leiðbeiningar HMS um greinargerð hönnuða uppfærðar til samræmis.

Markmið: Að myndun byggingarúrgangs verði lágmörkuð á hönnunarstigi. Að auka meðvitund um ábyrgt val og nýtingu á byggingarefnum við mannvirkjagerð. Að allur efniviður mannvirkis verði þekktur á hönnunarstigi.

Ábyrgð: Innviðaráðuneyti og HMS.

Tími: 2022-2023.

4.4. Hefja samtal og hvetja ríki eða sveitarfélög til að bjóða upp á ákjósanleg svæði þar sem hægt er e.a. að gefa, selja, nálgast og kaupa byggingarefni sem fallið hefur til

Í framhaldinu væri hægt að bjóða rekstur viðkomandi svæða út. Ef enginn áhugi er fyrir hendi gæti ríki eða sveitarfélög annast reksturinn á þeim.
Starfshópur um Græna húsnæðisuppbyggingu í Reykjavíkurborg mun skoða gerð auðlindagarðs fyrir endurnýtingu efnis frá byggingasvæðum, í samstarfi við Sorpu.

Markmið: Að auðvelda aðgengi að notuðu byggingarefni af ýmsum toga sem hægt er að nýta í önnur verkefni.

Ábyrgð: HMS, Grænni byggð, SI, Samband íslenskra sveitarfélaga og Reykjavíkurborg.

Tími: 2022-2023.

4.3. Kynningarátak um nýjar flokkunarkröfur á byggingar- og niðurrifsúrgangi hjá rekstraraðilum

Kynningar- og fræðsluátak um nýjar kröfur sem taka gildi 1. janúar 2023, um að rekstraraðilum beri að flokka allan byggingar- og niðurrifsúrgang í a.m.k. eftirfarandi flokka: Spilliefni, timbur, steinefni, málm, gler, plast og gifs. Aðstaða til flokkunar þarf að vera á staðnum auk þess sem koma þarf hinum flokkaða úrgangi á móttökustöð, sem að sama skapi þarf að geta tekið við öllum flokkunum.

Markmið: Að stuðla að árangursríkri innleiðingu á nýjum flokkunarkröfum byggingar- og niðurrifsúrgangs. Að stuðla að betri flokkun og öflugra hringrásarhagkerfi.

Ábyrgð: Óljóst.

Tími: 2022-2023.

4.2. Kortleggja og gera leiðbeiningar um nýtingarmöguleika mismunandi byggingarúrgangs

Unnin verði kortlagning mismunandi strauma byggingarúrgangs þar sem skoðað er hvaða efni eru almennt hæf til áframhaldandi notkunar, hvað má fara í endurvinnslu og hvaða efnum þarf að farga sökum efnainnihalds, til dæmis sem spilliefni.
Leiðbeiningar gerðar um endurnotkunar- eða endurnýtingarfarvegi fyrir annars vegar þrjá stærstu byggingarúrgangsstraumana og hins vegar þá strauma úrgangs sem valda mestu kolefnisspori.
Byggt verði meðal annars á nýlegum rannsóknarverkefnum Grænni byggðar um byggingarúrgang.

Markmið: Að stuðla að notkun jarðvegs og jarðefnis sem næst upprunastað. Að lágmarka miðlæga geymslu jarðvegs og jarðefnis. Að hámarka endurnýtingu á á jarðveg og jarðefni.

Ábyrgð: Grænni byggð.

Staðan í maí 2022: Aðgerð fjármögnuð af URN og vinna hafin.

Tími: 2022.

4.1. Koma á fót sölutorgi fyrir jarðveg og jarðefni

Komið verði á miðlægum vettvangi (Mölundur) þar sem söluaðilar, verktakar, vinnsluaðilar og kaupendur geta átt í viðskiptum um jarðveg og jarðefni.

Markmið: Að stuðla að notkun jarðvegs og jarðefnis sem næst upprunastað. Að lágmarka miðlæga geymslu jarðvegs og jarðefnis. Að hámarka endurnýtingu á á jarðveg og jarðefni.

Ábyrgð: Ríkiskaup.

Samstarfsaðilar: Framkvæmdasýslan – Ríkiseignir, Vegagerðin, HMS, Reykjavíkurborg, Veitur, Hafnarfjarðarbær o.fl.

Staðan í maí 2022: Framkvæmd hafin.

Tími: 2021-2022.

3.13. Uppfæra staðla og gefa út leiðbeiningar til að stuðla að vistvænu viðhaldi

Tekið til umræðu, með þátttöku Staðlaráðs Íslands, hvort hægt sé að gera viðbætur við staðla um ráðgjöf (ÍST-35) og verkframkvæmdir (ÍST-30) svo þeir endurspegli tækifæri fyrir vistvænar áherslur.
Gerðar verði leiðbeiningar til ráðgjafa, eigenda og rekstraraðila mannvirkja um viðhald og endurbætur á húsnæði, þar sem grunnhugsunin er að velja úrræði sem veldur sem minnstum umhverfisáhrifum. Einnig verði gerðar leiðbeiningar fyrir verktaka um framkvæmd viðhalds og endurbóta.

Markmið: Að lengja líftíma mannvirkja og minnka kolefnisspor vegna viðhalds og endurbóta, með því að auka meðvitund á mikilvægi viðhalds og endurbóta annars vegar og hins vegar með því að auka þekkingu á lausnum fyrir viðhald og endurbætur.

Ábyrgð: HMS.

Tími: 2024.

3.12. Virkja Handbók hússins og skrá fleiri upplýsingar í hana

Lagðar eru til breytingar á kafla 16.1 í byggingarreglugerð, og afleiddum ákvæðum, ásamt uppfærslu á leiðbeiningum með 16.1.1. gr. byggingarreglugerðar, sem verði á þá leið að handbók mannvirkis (stundum líka nefnd Handbók hússins) verði virkjuð og tryggt að hún geymi upplýsingar um hönnun, útreikninga, prófanir, efnisnotkun ásamt niðurstöðum orkuútreikninga og loftþéttileikaprófs. Eigendur hafi greiðan aðgang að handbókinni yfir allan líftíma mannvirkis, til dæmis í gegnum Mannvirkjaskrá , og að þeim sé gert auðvelt að skrá og uppfæra framkvæmdasögu (s.s. efnisval, umfang og framkvæmdaraðila) viðkomandi mannvirkis, m.t.t. viðhalds og endurbóta. Um leið þarf að gæta að því að handbókin verði ekki of flókin eða íþyngjandi.

Markmið: Að tengja saman í einu gagni hönnunar- og framkvæmdaforsendur og líftímanotkun byggingarinnar, sem hvetur framkvæmdaaðila til að huga að líftímanotkun. Notendur hafi vitneskju sem nauðsynleg er til að taka skynsamar og vistvænar ákvarðanir varðandi viðhald og rekstur á grunni hönnunar byggingarinnar.

Ábyrgð: Innviðaráðuneyti og HMS.

Tími: 2023-2025.

3.11. Móta stefnu um vistvænt viðhald opinberra bygginga

Stefna mótuð og leiðbeiningar gerðar til að innleiða og framfylgja þeirri stefnu í verkefnum Framkvæmdasýslunnar – Ríkiseigna.

Markmið: Að sýna frumkvæði á markaði hvað þetta varðar og vera fyrirmynd fyrir aðra. Að minnka kolefnislosun vegna viðhalds.

Ábyrgð: Framkvæmdasýslan – Ríkiseignir.

Staðan í maí 2022: Undirbúningur hafinn.

Tími: 2022-2024.